Page 23 - น้ำท่วมซ้ำซาก 7 จังหวัดภาคเหนือ ปรับปรุงปี2557

13

บทที่ 3

ปัญหาและผลกระทบจากอุทกภัย

3.1 ความหมายของอุทกภัย

อุทกภัย/น้ําท่วม คือ ภัยและอันตรายที่เกิดจากสภาวะน้ําท่วมหรือน้ําท่วมฉับพลัน มีสาเหตุมาจากการเกิดฝน
ตกหนักหรือฝนต่อเนื่องเป็นเวลานานซึ่งอาจเนื่องมาจากหย่อมความกดอากาศต่ํา พายุหมุนเขตร้อน ได้แก่

พายุดีเปรสชั่น, พายุโซนร้อน, พายุใต้ฝุ่น ร่องมรสุมหรือร่องความกดอากาศต่ํา ลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้
ลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ และเขื่อนพังเป็นต้น
3.2 ลักษณะของอุทกภัย

ลักษณะของอุทกภัยมีความรุนแรง และรูปแบบต่างๆ กันขึ้นอยู่กับลักษณะภูมิประเทศ และ
สิ่งแวดล้อมของแต่ละพื้นที่โดยมีลักษณะดังนี้
3.2.1 น้ําป่าไหลหลาก หรือน้ําท่วมฉับพลัน มักจะเกิดขึ้นในที่ราบต่ําหรือที่ราบลุ่มบริเวณใกล้ภูเขา
ต้นน้ํา ที่ราบระหว่างหุบเขา เช่น บริเวณต้นน้ําซึ่งมีความชันของพื้นที่มาก พื้นที่ป่าที่ถูกทําลายไปทําให้การกักเก็บน้ํา

หรือการต้านน้ําลดน้อยลง เกิดขึ้นเนื่องจากฝนตกหนักเหนือภูเขาต่อเนื่องเป็นเวลานาน ทําให้จํานวนน้ําสะสม
มีปริมาณมากจนพื้นดินและต้นไม้ดูดซับไม่ไหวน้ําจึงไหลบ่าลงสู่ที่ราบต่ําด้านล่างอย่างรวดเร็วและรุนแรง
ทําให้บ้านเรือนพังเสียหายและอาจทําให้เกิดอันตรายถึงชีวิตได้

3.2.2 น้ําท่วม หรือน้ําท่วมขัง เป็นลักษณะของอุทกภัยที่เกิดขึ้นจากปริมาณน้ําสะสมจํานวนมาก
ที่ไหลบ่าในแนวระนาบ จากที่สูงไปยังที่ต่ําเข้าท่วมอาคารบ้านเรือน พืชสวนไร่นาได้รับความเสียหายหรือ
เป็นสภาพน้ําท่วมขังในเขตเมืองใหญ่ที่เกิดจากฝนตกหนักต่อเนื่องเป็นเวลานาน มีสาเหตุมาจากระบบ
การระบายน้ําไม่ดีพอ มีสิ่งก่อสร้างกีดขวางทางระบายน้ํา หรือเกิดน้ําทะเลหนุนสูงกรณีพื้นที่อยู่ใกล้ชายฝั่งทะเล

3.2.3 น้ําล้นตลิ่ง เกิดขึ้นจากปริมาณน้ําจํานวนมากที่เกิดจากฝนหนักต่อเนื่องที่ไหลลงสู่ลําน้ํา หรือ
แม่น้ํามีปริมาณมากจนระบายลงสู่ลุ่มน้ําด้านล่างหรือออกสู่ปากน้ําไม่ทัน ทําให้เกิดสภาวะน้ําล้นตลิ่งเข้าท่วม
เรือกสวน ไร่นาและบ้านเรือนตามสองฝั่งน้ําจนได้รับความเสียหายถนนหรือสะพานอาจชํารุด ทางคมนาคม
ถูกตัดขาดได้ (กรมอุตุนิยมวิทยา, 2556)

3.3 ปัญหาและสาเหตุของการเกิดอุทกภัย
การพิจารณาในเรื่องการเกิดน้ําท่วมนั้นอาจพิจารณาปัจจัย 2 ประเด็น คือ พิจารณาปัญหาหรือ
สิ่งที่เป็นต้นเหตุทําให้เกิดน้ําท่วมและพิจารณาถึงปัจจัยที่เป็นสาเหตุที่ทําให้เกิดน้ําท่วม

3.3.1 ต้นเหตุท้าให้เกิดน ้าท่วม แบ่งได้ 3 กรณี คือ จากน้ําฟ้า น้ําจากแหล่งเก็บกักน้ํา และน้ําทะเลหนุน
3.3.1.1 น้ําท่วมจากน้ําฟ้า (Precipitation) ซึ่งน้ําฟ้าหมายถึง สภาวะของน้ําที่ตกลงมาจาก
ท้องฟ้า อาจจะเป็นลักษณะ ฝน หิมะ ละอองหรือลูกเห็บ โดยทั่วไปแล้วถือว่าฝนเป็นปัจจัยสําคัญที่ทําให้เกิด

อุทกภัย และฝนที่มีปริมาณมากจนทําให้เกิดอุทกภัยได้นั้นมาจากหย่อมความกดอากาศต่ํา พายุฝน ร่องมรสุม
และลมมรสุมซึ่งแบ่งเป็นประเภทใหญ่ ๆ ได้ดังนี้คือ
3.3.1.1.1 พายุฝนฟ้าคะนอง มีลักษณะเป็นลมพัดย้อนไปมาหรือพัดเคลื่อนตัวไปใน

ทิศทางเดียวกัน อาจเกิดจากพายุที่อ่อนตัวและลดความรุนแรงของลมลง หรือเกิดจากหย่อมความกดอากาศต่ํา
ร่องความกดอากาศต่ําอาจไม่มีทิศทางที่แน่นอน หากสภาพแวดล้อมต่างๆ ของการเกิดฝนเหมาะสมก็จะเกิด

ฝนตกมีลมพัด