Page 61 - Management_agricultural_drought_2561

บทที่ 5

การป้องกันและลดผลกระทบ

ปัจจุบันกรอบแนวคิดการดําเนินงานเกี่ยวกับภัยธรรมชาติ ด้านการบริหารจัดการสาธารณภัยของ

โลกได้เปลี่ยนแปลงจากแนวคิดในอดีตมุ่งเน้น การจัดการภัยเมื่อภัยเกิดขึ้นแล้ว มาเป็นการให้ความสําคัญกับ
การดําเนินการเชิงรุก โดยใช้แนวทางการจัดการความเสี่ยงจากภัย ซึ่งเป็นการจัดการกับปัจจัยที่ทําให้เกิดความ
เสี่ยงผ่านมาตรการต่างๆ ที่จะช่วยทําให้ผลกระทบที่อาจเกิดจากภัยให้ลดน้อยลงที่สุดเท่าที่จะเป็นได้ โดยให้
ความสําคัญกับมาตรการป้องกันและลดผลกระทบมาตรการเตรียมความพร้อม และมาตรการเสริมสร้าง

ศักยภาพและความสามารถของชุมชนในพื้นที่เสี่ยงมากขึ้น เพื่อให้สามารถปรับตัวต่อสถานการณ์ต่างๆ ได้อย่าง
มีประสิทธิภาพ
ประเทศไทยได้นํากรอบแนวคิดการจัดการความเสี่ยงจากภัย มาใช้ในการวางแผนการป้องกันและ

บรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติฉบับใหม่ ซึ่งเป็นแผนหลักในการบริหารจัดการสาธารณภัยของประเทศ และนํา
แนวคิดดังกล่าวมาเป็นกรอบแนวทางในการบริหารจัดการพื้นที่ทําการเกษตรเสี่ยงต่อการเกิดภัย ได้อย่างมี
ประสิทธิภาพ

5.1 การประเมินพื้นที่เกษตรเสี่ยงต่อการเกิดภัยแล้ง
การป้องกันและลดผลกระทบ โดยการประเมินความเสี่ยง เป็นวิธีการระบุลักษณะความรุนแรงและ

โอกาสในการเกิดผลกระทบทางลบจากภัย โดยวิเคราะห์ภัยที่อาจเกิดขึ้น ความล่อแหลมที่มีในพื้นที่ศึกษา และ
ประเมินสภาพความเปราะบาง ณ ขณะนั้น ซึ่งมีความเป็นไปได้ที่จะทําให้เกิดอันตรายต่อคน ทรัพย์สิน บริการ
การดํารงชีวิต และสิ่งแวดล้อม (UNISR 2009) เป็นกระบวนการที่มีลําดับขั้นตอนชัดเจน เป็นระบบ และ
โปร่งใส เป็นข้อมูลพื้นฐานสําคัญสําหรับการวางแผนพัฒนาและตัดสินใจที่มีการคํานึงถึงความเสี่ยง สามารถ

นําไปปฏิบัติได้ในหลายระดับ เช่น ระดับภูมิภาค ระดับชาติ ระดับท้องถิ่น และระดับชุมชน
การเกิดภัยแล้งนั้นอาจมีความรุนแรงมากน้อยแตกต่างกันออกไปในด้านพื้นที่ และความเสียหายที่
เกิดขึ้น ดังนั้นปัจจัยที่เป็นตัวบ่งชี้ในเชิงพื้นที่ ก็คือ พื้นที่ที่เกิดขึ้นเป็นประจํา และพื้นที่หรือชุมชนที่ได้รับความ
เสียหายนั่นเอง

พื้นที่แล้งซ้ําซาก เป็นพื้นที่ที่บ่งบอกถึงความล่อแหลม ความเปราะบาง ที่บริเวณนั้นอาจเกิดสภาพขาด
แคลนน้ํา สูงกว่าปกติ และมีระยะเวลานานกว่าปกติ จนสร้างความเสียหายให้แก่พื้นที่เกษตรกรรมได้
การวิเคราะห์พื้นที่แล้งซ้ําซาก จากข้อมูลเชิงพื้นที่ ข้อมูลสถิติ และข้อมูลภาพถ่ายดาวเทียม เพื่อ
กําหนดขอบเขตและการจําแนกระดับความบ่อยครั้งของการเกิดความแห้งแล้ง สามารถออกเป็น 3 ระดับ คือ

เกิดซ้ํา 6 ครั้งขึ้นไปในรอบ 10 ปี เกิดซ้ํา 4-5 ครั้งในรอบ 10 ปี และเกิดซ้ําไม่เกิน 3 ครั้งในรอบ 10 ปี ประเทศ
ไทยมีพื้นที่ที่เกิดภัยแล้งอยู่เป็นประจํา หรือที่เรียกว่า พื้นที่แล้งซ้ําซาก ครอบคลุมพื้นที่ 70 จังหวัด คิดเป็นเนื้อ
ที่ 56.91 ล้านไร่ (ตารางที่ 5.1 ภาพที่ 5.1) ดังรายละเอียด
1) พื้นที่แล้งซ้ําซาก เกิดซ้ํา 6 ครั้งในรอบ 10 ปี มีเนื้อที่ประมาณ 2,620,064 ไร่ พบมากที่สุดใน

ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีเนื้อที่ 1,583,762 ไร่ รองลงมาได้แก่ ภาคเหนือ มีเนื้อที่ 986,744 ไร่ ภาคกลาง มี
เนื้อที่ 47,193 ไร่ และภาคตะวันออก มีเนื้อที่ 2,365 ไร่
2) พื้นที่แล้งซ้ําซาก เกิดซ้ํา 4-5 ครั้งในรอบ 10 ปี มีเนื้อที่ประมาณ 18,629,561 ไร่ พบมากที่สุดใน
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีเนื้อที่ 14,827,644 ไร่ รองลงมาได้แก่ ภาคเหนือ มีเนื้อที่ 2,722,681 ไร่ ภาคกลาง

มีเนื้อที่ 852,764 ไร่ ภาคตะวันออก มีเนื้อที่ 161,503 ไร่และภาคใต้ มีเนื้อที่ 64,949 ไร่