Page 66 - การจัดทำฐานข้อมูลและวางแผนพัฒนาพื้นที่เสี่ยงภัยลุ่มน้ำปิง

57


ั
3.7 พื้นทการชะลางพงทลายของดิน
ี่
ั
3.7.1 คำจำกดความ
ี
ี
่
ิ
การชะลางพังทลายของดน หรือ Soil Erosion มการใชคำในภาษาไทยหลายคำทม ี
ิ
ั
ความหมายเหมอนกน เชน กษยการของดน หรือการพังทลายของดิน (สมเจตน, 2522) เปนตน
ั
ื
อยางไรก็ตามพระราชบัญญติพัฒนาทดิน พ.ศ. 2551 มาตรา 4 ใหความหมายของการชะลางพงทลาย
ั
ั
ี
่
ิ
ิ
ื่
่
ู
ึ่

ของดนวา “ปรากฏการณซงที่ดินถกชะลาง กดเซาะพังทลายดวยพลังงานทเกดจากน้ำ ลม หรือโดยเหตุอนใด
ี
ั
ุ
ิ
ิ
่
ใหเกดความเสือมโทรม สูญเสียเนื้อดินหรือความอดมสมบูรณของดน” (กรมพัฒนาที่ดิน, 2556)
3.7.2 ประเภทการชะลางพังทลายของดิน
ิ
ิ
การชะลางพงทลายของดน เกดขึนจากสาเหตุ 2 ประการ คือ การชะลางพังทลายของดิน
้
ั
โดยธรรมชาติและการชะลางพงทลายของดินทมีตัวเรง (พิทยากร, 2557) อธิบายดังตอไปนี ้
ั
ี่
่
ิ
ึ้
1) การชะลางพังทลายของดนโดยธรรมชาติ การชะลางพังทลายของดินทีเกิดขนตามธรรมชาติ
โดยทีมีน้ำและลมเปนตัวการ เชน การชะละลาย แผนดินเลื่อน การพัดพาโดยลมตามชายฝงทะเล

่
้
หรือในทะเลทราย การพัดพาแบบนีเปนแบบปองกนไมได ผิวดนบนอาจจะสูญเสียไปเพยง 1 นิ้วเทานัน


ี
้

ั
ิ

เพราะเปนการเกิดแบบคอยเปนคอยไปและชามาก
2) การชะลางพังทลายของดินทมตัวเรง เปนการชะลางพังทลายท่มนุษยหรือสัตวเลียง
้
ี
ี
ี
่
เขามาชวยเรงใหมการชะลางพงทลายของดินเพมมากขึนจากการชะลางพงทลายของดินโดยธรรมชาต ิ
้
ั
ี
่
ิ
ั
ื
้
ิ
้
่
ซึ่งเกดขึนเปนประจำอยูแลว เชน การหักลางถางปาทำการเพาะปลูกอยางขาดหลักวิชาการ ทำใหพนทีดิน

ิ
ปราศจากสิ่งปกคลุม เกิดการชะลางพังทลายของดินโดยลมและฝน กอใหเกดการสูญเสียดินเพมขึ้น
ิ่
ิ
3.7.3 กระบวนการการชะลางพังทลายของดน
ั
ั
กระบวนการการชะลางพงทลายของดินเริ่มจากอนุภาคของดินแตกกระจายออกจากกน
่

ี


ิ
หรือเกดจากกอนดินกอนใหญ โดยตัวการททำใหอนุภาคของดินแตกกระจาย มอยูหลายตัวการดวยกน

ั
ี
ั
่
ี่
แตตัวการทสำคญทสุด ไดแก เมดฝนทีกำลังตกลงมา ตอจากนั้นอนุภาคของดินทีแตกแยกออกจากกนนี้
ี่
็
่

ั
่
ี่
ี่
ี่
ี
ี่
ี่
จะเคลื่อนทไปจากที่เดิม โดยตัวการททำใหอนุภาคของดินทเคลื่อนทมหลายตัวการ แตตัวการทีสำคัญทสุด
ี
้
ี
ี
้

ไดแก น้ำท่ไหลบาบนผิวดิน พบวา กระบวนการชะลางพังทลายของดินท่สำคัญนันมทังกระบวนการ
ี
ิ
่
ิ
่

ั
ิ
ชะลางพงทลายของดนทเกดจากน้ำ และกระบวนการชะลางพังทลายของดนทเกดจากลม แตในประเทศไทย
ิ
ี

ปญหาเกยวกบการชะลางพังทลายของดินที่เกิดโดยลมยังไมเกดขึ้น
ี่
ั
ิ
่
ี
้
ั
3.7.4 พืนทการชะลางพงทลายของดินในลุมน้ำปง

การประยุกตใชระบบสารสนเทศภูมิศาสตรและขอมูลสำรวจระยะไกลในการปรับปรุงขอมูล

ั
ิ
การชะลางพังทลายของดิน รวมกบการประเมนการชะลางพงทลายของดินดวยสมการสูญเสียดินสากล
ั
(A = RKLSCP) ในการประเมนการชะลางพงทลายของดินทีไดจากการซอนทับปจจัยตาง ๆ ไดแก 

ิ
ั
่
ปจจัยการชะลางพังทลายของฝน (R – factor) ปจจัยความคงทนตอการชะลางพังทลายของดิน

(K – factor) ปจจัยความยาวของความลาดเทและความลาดชัน (LS – factor) ปจจัยพชปกคลุมดิน
ื
(C – factor) และปจจัยการปองกนการพงทลายของดิน (P – factor) ในสมการสูญเสียดนสากล
ั
ั
ิ
(Universal Soil Loss Equation : USLE) นั้น พบวาการใชเทคโนโลยีสารสนเทศภูมศาสตรมาชวย
ิ
่
ี
ื้
ิ
ิ
ในการประเมนความเสี่ยงของพนทท่จะเกิดการชะลางพังทลายของดินนั้น เปาหมายเพือทำใหเกด
ี่
ี

ความถูกตอง ความแมนยำของผลลัพธทไดจากการวิเคราะห มความสะดวกและรวดเร็วในการวิเคราะห
ี่

ึ
ิ
ี
และการประเมนผล อกทังยังเปนประโยชนในการนำผลการศกษาไปใชในการวางแผนการจัดทำระบบ
้
ั
่
ี
่
อนุรักษดินและน้ำ เพือปองกนการชะลางพงทลายของดินทีมความละเอยดมากขึน โดยทำการวิเคราะห
ี
้
ั
่
ั
พื้นทการเกษตรลุมน้ำปงแลวจัดชั้นความรุนแรงของการสูญเสียดินออกเปน 5 ระดบ คือ
ี